Bouwhistorisch onderzoek boerderij Naardermeer
Boerderij Meerlust
Naarden
bouwhistorisch onderzoek
Boerderij Meerlust
Naarden
bouwhistorisch onderzoek
Naardermeer 13-15, beter bekend als boerderij Meerlust, is gelegen aan de Karnemelksloot, aan de zuidzijde van het Naardermeer. Het is gebouwd in de vroege 17de eeuw en is daarmee één van de oudste boerderijen aan het Naardermeer, maar ook in het Gooi. Op 7 juli 2017 is de bliksem ingeslagen waarna het pand volledig is uitgebrand. De naastgelegen boerderij Naardermeer 17, eveneens in eigendom van Natuurmonumenten, trof hetzelfde lot.
Ten behoeve van het herstel hebben we in 2018 een bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd. Hierbij is ook geïnventariseerd wat de staat is van de overgebleven monumentale bouwdelen na de brand. De kapconstructie was vrijwel geheel verloren gegaan. De gevels en stenen binnenmuren hebben brandschade maar waren grotendeels behouden gebleven. De houten gebintconstructies konden nog wel gedocumenteerd en onderzocht worden maar bleken uiteindelijk te zeer aangetast voor hergebruik.
In 2022 heb ik aanvullend onderzoek gedaan naar het metselwerk. De aanleiding hiervoor was de totale ontpleistering van alle gevels voor de restauratie. De onderdelen van de door brand aangetaste houtconstructie die we in 2018 apart gelegd hebben zijn toen alsnog dendrochonologisch gedateerd.
beknopte bouwgeschiedenis
De boerderij bleek een buitengewoon rijke geschiedenis te hebben en er zelfs heel anders te hebben uitgezien:
Boerderij Meerlust is in de vroege 17de eeuw, waarschijnlijk kort na 1623, gebouwd als pachtboerderij. Rond die tijd waren ook de eerste pogingen om het Naardermeer in te polderen.
Oorspronkelijk had het een driebeukige opzet met een dwarsdeel. De hoge topgevel met lage zijgevels, plaatselijk verhoogd voor de zijbaander (staldeuren in de zijgevel) passen goed bij de voor deze steek kenmerkende ‘Gooise hallenhuisboerderij’. In de voorgevel zijn nog bouwsporen te zien van een vlechting en een ovaal venstertje horende bij een kleine opkamer boven de melkkelder.
Uit het dendrochronologisch onderzoek kwam dat zowel de tot de brand in 2017 nog aanwezige ankerbalkconstructie van het stalgedeelte als de eikenhouten krommers van de gebintconstructie van het woonhuis nog uit deze 1e fase dateerden.
In de 18de eeuw zijn de lage zijgevels ter hoogte van het woongedeelte verhoogd tot de huidige hoogte. De dekbalkgebinten van de oorspronkelijke dakconstructie zijn daarbij blijven staan. Op de kadastrale minuut van 1825 is te zien dat de boerderij later nog aan de voorzijde naar links is uitgebreid met een ruime zijkamer. Hierdoor kreeg de boerderij de L-vormige opzet van een krukhuisboerderij met een rieten schilddak over de volle breedte.
De voorgevel is vanzelfsprekend telkens mee aangepast, maar heeft daarna ook nog de nodige veranderingen ondergaan: zoals het naar onderen vergroten van de drie vensters. Tot slot is de voordeur verplaatst naar de zijgevel op de plek van de zijbaander. De bredere bovendorpel daarvan is toen blijven zitten (zie foto onder).
onderzoek: Agnes Hemmes en Rogier Groeneveld
dendrochronologisch onderzoek: Van Daalen Dendrochronologie
opdrachtgever: Natuurmonumenten
periode: 2017 – 2018 en 2022 – 2023
