Bouwhistorisch onderzoek droogdokken Antwerpen
Stadsdroogdokken
Antwerpen
bouwhistorisch onderzoek
Ten noorden van de historische binnenstad van Antwerpen bevinden zich de stadsdroogdokken van Antwerpen, een uitgestrekt gebied dat met negen droogdokken uit drie perioden, twee pomphuizen en diverse bedrijfsgebouwen. Sinds 1863 werd hier het aan schepen gewerkt. De droogdokkensite was tot 2017 het werkterrein van het Algemene Werkhuis Noord, de afdeling binnen het Havenbedrijf van de gemeente Antwerpen die verantwoordelijk is voor het onderhoud aan het varend materieel maar ook de bruggen en de sluizen. Het gebied, dat een interessante schakel vormt tussen de historische binnenstad en het noordelijke havengebied, zal in de komede jaren herontwikkeld worden. Het plan was om een Maritiem museum te maken op zuidelijk deel van de site, de rest van het terrein zou andere functies krijgen.
Omdat de droogdokken en het oudste pomphuis uit 1895 beschermd monument zijn (het andere pomphuis uit 1930 is bouwkundig erfgoed) Hebben wij opdracht gekregen om een cultuurhistorisch profiel met waardestelling op te stellen.
Gedurende een jaar hebben we de droogdokken meermalen bezocht, zijn we archieven in gedoken en hebben we zowel met historici als met (oud) medewerkers van het havenbedrijf gesproken.
Dit heeft een uitgebreid bouwhistorisch rapport opgeleverd waarin we naast de geschiedenis van de site en de monumentwaarden van alle gebouwen en objecten we ook aandacht hebben besteed aan de verhalen die plek verteld.
We hebben een aantal thema’s en belevingswaarden benoemd en aangeven welke objecten aan welk thema een bijdrage leveren. Zo zijn er niet alleen historische thema’s: zoals de aanwezige ontwikkelgeschiedenis van drooggdok- en pomptechniek of de koude oorlog die nog afleesbaar is aan de vele schuilbunkers op het terrein, maar ook meer ruimtelijke thema’s zoals het strakke en rationeel geordende ‘ingenieurslandschap’ dat in de loop der tijd rond de droogdokken is ontstaan. Hiermee konden we inzichtelijk maken dat de meeste aanwezige erfgoedwaarden niet besloten liggen in enkele monumenten van hoge kwaliteit, maar zich uitstrekken over een groot ensemble van objecten dat het hele terrein beslaat.
Inmiddels zijn de plannen voor een maritieme museum gewijzigd in een maritiem belevingscentrum dat zich uitstrekt over de hele site. Hierin is ook veel meer aandacht opgenomen voor de historie van de plek.
onderzoek: Agnes Hemmes en Rogier Groeneveld
opdrachtgever: AG Vespa (gemeente Antwerpen)
periode: 2016 – 2017
